آموزش تعمیر محافظ برق

محافظ ولتاژ برق یک وسیله کاربردی است که جهت جلوگیری از خراب شدن وسایل الکترونیکی مورد استفاده قرار می گیرد. نوسانات برق یا قطع شدن ناگهانی برق می تواند موجب خراب شدن قطعات یا سوختن دستگاه های برقی شود.

با این حال، محافظ ولتاژ برق نیز ممکن است بنا به دلایلی خراب شود و از کار بیفتد. خوشبختانه، عیب یابی و تعمیر محافظ برق امکان پذیر است. در ادامه، علت های رایج خرابی و راه حل هایی برای تعمیر محافظ برق را ارائه داده ایم. اما پیش از پرداختن به این موضوع، توصیه می شود با خواندن معرفی انواع مدار الکتریکی اطلاعات کاربردی در این مورد بدست بیاورید تا در مسیر تعمیرات وسایل برقی موفق تر باشید.

محافظ برق چیست؟

محافظ برق در ظاهر شبیه سه راهی های ساده برق است اما عملکرد متفاوتی دارد. دستگاه های محافظ برق از وسایل الکتریکی در برابر کم و زیاد شدن جریان برق محافظت می کننند. این محافظ ها در مسیر ورودی برق، بین پریز و وسیله برقی قرار گرفته و دوشاخه برق وسیله برقی در آن قرار می گیرد.

هنگامیکه جریان برق شهر کم و زیاد می شود، محافظ برق مسیر خروج برق از دستگاه را قطع می کند تا دستگاه خراب نشود. قطع برق تا زمان برطرف شدن کامل نوسانات برقی و ثابت شدن ولتاژ ادامه دارد. به محض ثابت شدن ولتاژ، مسیر خروجی به سمت دستگاه فعال و دستگاه دوباره روشن می شود.

دلایل خرابی محافظ ولتاژ برق

تشخیص صحیح دلایل خرابی محافظ ولتاژ برق یک اقدام مهم در عیب یابی اصولی دستگاه است. عوامل متعددی باعث خرابی دستگاه محافظ الکتریکی می شوند که متداول ترین آنها به شرح زیر می باشند:

• آسیب فیزیکی بر اثر ضربه و فشار

وارد آمدن ضربه و فشار باعث خرابی محافظ ولتاژ برق می شود. سقوط از ارتفاع، افتادن اجسام سنگین بر روی محافظ، شل شدن اتصالات به دلیل کشیده شدن سیم ها، پارگی یا فرسودگی سیم ها، خرابی دو شاخه، برخورد پا با محافظ و …. می تواند منجر به خرابی قطعات تشکیل دهنده محافظ شود و عملکرد آن را مختل کند.

• نفوذ آب به درون محافظ برق

دستگاه های برقی مخصوصا محافظ التریکی در برابر نفوذ آب بسیار حساس هستند. زمانیکه آب یا رطوبت به درون دستگاه نفوذ پیدا کند، محافظ دچار اتصال کوتاه می شود و تعدادی از قطعات آن یا تمام دستگاه ایراد پیدا می کند.

• بار برق مصرفی زیاد

یکی از کلیدی ترین علت های خرابی محافظ ولتاژ برق اضافه بار می باشد. زمانیکه چند وسیله الکتریکی پر مصرف را با هم به محافظ الکتریکی متصل کنید، بار برق مصرفی زیاد می شود و اضافه بار رخ می دهد. حرارت ناشی از اضافه بار باعث بوجود آمدن اختلال در عملکرد دستگاه محافظ شود.

اضافه بار نه موجب خرابی محافظ می شود، بلکه احتمال وقوع آتش سوزی را افزایش می دهد. بنابراین، چنانچه دستگاه محافظ الکتریکی به دلیل اتصال همزمان چندین وسیله برقی، گرمای بسیار زیادی تولید کرد، باید فورا یک یا دو وسیله برقی را از دستگاه جدا کنید تا از خطر آتش سوزی در امان بمانید.

• تغییرات شدید ولتاژ

نوسانات زیاد ولتاژ یکی دیگر از علت های خرابی محافظ برق است. درست است که محافظ برق از وسایل الکتریکی در برابر کم و زیاد شدن جریان برق محافظت می کند اما خودِ دستگاه نیز ممکن است در اثر همین تغییرات شدید ولتاژ، دچار ایراداتی شود.

دستگاه های محافظ الکتریکی در مقایسه با سایر لوازم برقی، در برابر نوسانات الکتریکی مقاوم تر هستند. با این حال، تغییرات بیش از حد ولتاژ تاثیر مخربی بر عملکرد محافظ برق خواهد داشت. هر چه میزان و شدت نوسانات برق بیشتر باشد، آسیب وارد د به دستگاه محافظ ولتاژ برق بیشتر خواهد بود.

• گرم شدن بیش از حد محافظ برق

گرم شدن غیر طبیعی محافظ برق باعث داغ شدن دستگاه می شود و می تواند ایرادات متعددی برای آن بوجود بیاورد. بنابراین، از قرار دادن دستگاه محافظ برق در محیط های سربسته و کوچک که امکان جریان هوا در آن وجود نداشته باشد، خودداری کنید.

علاقه مندان به رشته های برق می توانند در آموزشگاه نوین البرز در دوره های آموزش تعمیرات برد الکترونیکی در کرج و آموزش برق ساختمان در کرج شرکت کرده و در این زمینه مهارت های کاربردی و مفیدی را فرا بگیرید.

اختلالات و نحوه تعمیر محافظ برق

دستگاه محافظ برق ظاهر ساده ای دارد اما پیدا کردن اختلالات و تعمیر آن ها کمی دشوار است. در برخی موارد، امکان تعمیر محافظ برق خراب وجود ندارد. اما در بیشتر می توان آن را تعمیر کرد. آگاهی داشتن از اختلالات متداول محافظ برق و دلایل بروز آن ها نقش موثری در تعمیر درست و سریع دستگاه دارد.

در ادامه، مهم ترین اختلالات محافظ برق ولتاژ و روش های تعمیر آن ها را بررسی کرده ایم.

محافظ برق روشن نمی شود

این اختلال مربوط به برد الکترونیکی دستگاه است که به چند حالت ممکن است اتفاق بیفتد.

حالت اول، دکمه پاور دستگاه خراب شده است که با تعویض آن مشکل برطرف می شود.

حالت دوم، پریز برق ندارد که باید به کمک یک فازمتر از سالم بودن پریز مطمئن شوید.

حالت سوم، سیمِ انتهای دو شاخه قطع شده است که با تعویض دو شاخه مشکل بر طرف می شود.

حالت چهارم، آی سی مدار سوخته و باید با یک آی سی سالم جایگزین شود.

حالت پنجم، برد مدار کنترل قطع شده است که باید فیوز مدار چک شود. در صورت سالم بودن فیوز، ممکن است مسیر برد مدار چاپی قطع شود یا قلع سرد ایراد پیدا کرد باشد.

و حالت آخر، رله به دلیل کارکرد زیاد یا شدت جریان عبوری، خراب شده است و باید با یک رله سالم جایگزین شود.

بیشتر بخوانید : سلف چیست؟ انواع سلف الکتریکی

چراغ قرمز محافظ روشن مانده است

زمانیکه اتصالات بین قطعات الکترونیکی روی برد پاره شوند، چراغ قرمز محافظ روشن می ماند. برای رفع مشکل می توانید با لحیم کاری، پارگی ها را به هم متصل کنید. سوختن آی سی Im 324 علت دیگر بروز این ایراد است. با تعویض آی سی مشکل برطرف می شود. قلع سرد نیز می تواند باعث روشن ماندن چراغ قرمز محافظ برق شود. بنابراین، پایه های قلع کاری شده را باید چک کنید.

چراغ محافظ سبز است اما دستگاه خروجی ندارد

دلایل متعددی برای بروز این اختلال وجود دارد؛ قطع شدن سیم خروجی رله که به خروجی پریز محافظ متصل است، سوختن آی سی Im 324 و سوختن ترانزیستور از مهم ترین علت های خروجی نداشتن دستگاه است. با تعویض سیم، رله یا ترانزیستور می توانید به راحتی ایراد را برطرف نمایید.

چراغ سبز می شود اما بلافاصله قرمز می شود

سوختن بویین رله، اتصالی برد الکترونیکی دستگاه، خرابی خازن الکترولیت مدار، ضعیف شدن خازن پلی استر از دلایل اصلی بروز این مشکل می باشند. با تعویض خازن یا بویین رله می توانید مشکل را برطرف کنید. با این حال، توصیه می شود از یک تعمیرکار وسایل برقی باتجربه کمک بگیرید.

چراغ قرمز دائما در حال چشمک زدن است

اگر چراغ قرمز محافظ برق پیوسته چشمک می زند، بهتر است برق ورودی از پریز را چک کنید. چنانچه برق ورودی از پریز از 190 ولت کمتر نبود، قطعات دیگر مانند خازن پلی استر، خازن LM 324، ای سی، دیود، خازن الترولیت و … را از نظر سالم بودن بررسی کنید.

تمام چراغ های محافظ به طور همزمان روشن می شوند

اگر در زمان اتصال محافظ به برق، هر سه چراغ زرد، سبز و قرمز به صورت همزمان روشن شدند، ابتدا آی سی ها را از نظر سالم بودن بررسی کنید.  چراغ های محافظ در خروجی ای سی LM324 قرار دارند. این ای سی از 14 پایه و 4 تقویت کننده تشکیل شده است. چنانچه یکی از این پایه ها یا تقویت کننده ها خراب شوند، باعث بروز این اختلال می گردند. با تعویض ای سی مشکل برطرف می شود و دستگاه به درستی کار می کند.

تمام چراغ های دستگاه خاموش می شوند

اگر بعد از اتصال محافظ برق، چراغ زرد روشن شد اما بعد از آن بلافاصله تمام چراغ ها خاموش شدند، وضعیت ترانزیستور، آی سی، رله و چراغ LED را از نظر سالم بودن بررسی کنید. با تعویض قطعه معیوب اختلال رفع می شود و محافظ مثل روز اول کار می کند.

محافظ برق ری استارت می شود

در این حالت، محافظ برق چند لحظه بعد از روشن شدن چراغ سبز، ری استارت می شود. علت بروز این مشکل ضعیف شدن خازن پلی استر می باشد. با گذشت زمان و وارد آمدن ولتاژ شدید به خازن، جریان برق از صفحه نازک دی الکتریک (صفحه عایق) عبور می کند و موجب نشتی خازن و در نتیجه، اختلال در عملکرد محافظ برق می شود. با تعویض خازن ایراد برطرف می گردد.

محافظ برق بدون مکث روشن می شود

اگر دستگاه محافظ الکتریکی بلافاصله بعد از اتصال به برق، روشن شد، احتمال دارد آی سی Im 324 سوخته باشد. برای رفع مشکل باید رله را با استفاده از خروجی Im 324 تحریک و به وسیله ترانزیستور تقویت کرد. در واقع، با اتصال کوتاه آی سی یا ترانزیستور، رله به حالت اتصال می رود.

خروجی محافظ برق قطع شده است

در این حالت، چند دقیقه بعد از روشن شدن چراغ سبز،  خروجی محافظ قطع می شود در حالی که چراغ سبز همچنان روشن است. ضعیف شدن خازن های محافظ اصلی ترین دلیل بروز این اختلال می باشد. با تعویض خازن معیوب و جایگزین کردن آن با یک خازن جدید و سالم، مشکل به راحتی برطرف می شود.

کلام آخر

در این محتوا، مهم ترین ایرادات محافظ ولتاژ برق و نحوه عیب یابی و تعمیر محافظ برق را توضیح دادیم. توصیه ما این است اگر تخصص و تجربه کافی در زمینه تعمیر وسایل برقی ندارید، به هیچ عنوان شخصا اقدام به تعمیر دستگاه محافظ برق نکنید. محافظ برق دستگاه حساسی است و کوچکترین اشتباه در تعمیر آن ممکن است باعث از کار افتادن دستگاه شود.

سایر دوره های تخصصی در نوین البرز عبارتند از آموزش تعمیرات موبایل در کرج ، آموزش تعمیرات لوازم خانگی در کرج و … که هر کدام مقدمه ای برای شروع یک حرفه پول ساز خواهند بود. جدای از بحث مالی، افراد می توانند با یادگیری این مهارت ها هزینه های تعمیرات را از لیست مخارج ماهانه خود به راحتی حذف کرده و صرفه جویی کنند.